TM.. Wattes?!?

We willen graag allemaal dat ons paard lekker ontspannen (over de rug) loopt, ongeacht de discipline of het niveau waarop we rijden. Dit ontspannen lopen hangt van vele factoren af. Één van de factoren, die vaak niet wordt herkent, is spanning die een paard op het TMJ (Tempero Mandibular Joint), oftewel kaakgewricht heeft.

Maar wat is nu het TMJ en welke spieren zijn hierbij betrokken?

Het TMJ gewricht (rood omcirkeld op de foto onderaan) is het kaakgewricht van het paard, het punt waar onderkaak en bovenkaak samenkomen. Dit is via een bot, genaamd de Temporalis, met de rest van de schedel verbonden.

Dit gewricht is belangrijk voor het kauwen en goed verwerken van voedsel, maar speelt ook een belangrijkere rol in de biomechanica van het paard om goed ontspannen te kunnen lopen. Om volledig ontspannen “over de rug” te kunnen lopen, dient het paard de onderkaak (mandibula) namelijk “los” te laten en naar beneden laten schuiven. De meeste paarden kunnen dit niet of niet volledig, waardoor er via het kaakgewricht spanning op de omliggende spieren en structuren wordt overgebracht naar de rest van het lichaam. Hoewel het kaakgewricht complexer is dan bij de mens en de impact van spanning hierop dus ook groter, kun je wel een idee krijgen wat spanning veroorzaakt. Klem bijvoorbeeld je kaken maar eens flink op elkaar (veel mensen doen dat bij stress of veel emotie…. let maar eens op :)…). Voel je hoe de spanning op het kaakgewricht en de kaak overvloeit in de spieren van je nek en de rest van het lichaam? Spanning op het TMJ wordt steeds vaker herkent als één van de grote bijdragers in headshaking | hoofdschudden. In een volgend artikel volgt meer over headshaking.

Het TMJ is complex door de vele aanhechtingen aan spieren, de connectie tot de oren, de zenuwen die er lopen én het feit dat, in tegenstelling tot bij mensen, het Tongbeen (Hyoid) aan het TMJ aanhecht. Voor de fanaten: deze hecht via Temporalis aan het TMJ. Zet je druk op het bit en dus de tong, dan ook op het tongbeen en het kaakgewricht! Het is daarmee onmogelijk voor het paard de kaak naar beneden te laten zakken voor een correcte aanleuning.

De drie meest belangrijke spieren betrokken bij het kauwen en TMJ zijn de:

1. m. Masseter
Een spier die maar liefst 5 cm dik hoort te zijn ! en bestaat uit 4 lagen met bindweefsel er tussen (fascia).
De m. Masseter hecht aan op de onderkaak (mandibula), het slaapbeen (fascial crest) overlopend in jukbeen, oftewel zygomatic boog -blauwe lijn- en TMJ (condyle). en zorgt voor het sluiten van de kaak. Tevens helpt hij bij de laterale beweging (van links naar rechts) van de onderkaak (mandibula)

2. M. Temporalis
Een gezonde spier zou 2,5 cm dik moeten zijn. De temporalis spier is bij paarden vaak strak en onderontwikkeld of juist strak en extreem overontwikkeld. In de eerste situatie heb je vaak niet eens in de gaten dat hier een spier hoort te zitten.
De m. Temporalis zit boven op het hoofd en hecht aan op Occiput en TMJ (op de Coronoid). Occiput is de basis van de schedel. Bij je eigen hoofd is dat die rand achter in je nek waar je schedel dus begint.

3. M. Pterygoid
m. Pterygoid loopt aan de binnenzijde van de onderkaak. Vanuit de aanhechting op de onderkaak (mandibula), bestaat hij uit twee delen, met een aanhechting op het centrale bot in de schedel Sphenoid, maar ook een aanhechting op TMJ (Condyle).

Wanneer (één van) deze spieren op spanning staat, heeft dit dus altijd effect op het kaakgewricht en komt die ook onder spanning.
Tevens ontstaan er ook altijd haken op de tanden want het paard kan niet goed kauwen. Zonder blokkade zouden tanden zelf gelijkmatig afslijten.
nb. ook letsel aan bijvoorbeeld de kaak zelf kan bijdragen aan beperkingen in beweging en dus ongelijke slijtage van de tanden.

Enkele indicaties voor spanning op TMJ

Hoe kun je nu zelf herkennen of er spanning op het kaakgewricht is bij je paard?
Tot op heden merk ik wel bij ieder paard enige spanning in het gewricht, zeker wanneer een paard nog nooit met cranio sacraal is behandeld. Spanning is niet altijd direct merkbaar. We herkennen het niet, omdat we vaak niet anders gewend zijn. 98% van de paarden is in min of meerdere mate uit balans. Een paard is een vluchtdier en toont doorgaans pas problemen wanneer het al behoorlijk erg is, daarnaast is het vaak een opeenstapeling van kleine oorzaken. Zaken waaraan je het mogelijk kunt zien:

Tong tussen de tanden houden (vaak al in rust)
Tong uit de mond steken tijdens rijden
Bit vasthouden in zijn geheel of op een zijde
Mond openen tijdens rijden
Tanden lijnen niet mooi uit (tand boven tand, spleetje ertussen ook mooi boven elkaar)
Asymmetrie in het gezicht

Een Cranio therapeut let natuurlijk nog op veel meer punten, maar hiermee kun je zelf al een eerste idee krijgen.

Vanzelfsprekend kunnen punten zoals de tong tussen de tanden, ook op andere issues duiden, zoals benodigde tandarts, issues in de schedelbasis (occiput) of bijvoorbeeld compressie in het keelgebied doordat een paard stelselmatig achter de loodlijn loopt of heeft gelopen.

Wat zijn oorzaken van spanning op het TMJ en spanning in de spieren?

De oorzaken van spanning op het kaakgewricht zijn legio, om enkelen te noemen:

Tandarts (let op! Een goede tandarts is essentieel, maar levert altijd spanning op het kaakgewricht op. Denk maar eens terug aan een fluor behandeling vroeger, dan had je ook wel stijve kaken)
Bit
Druk op het bit vanuit de ruiterhand
Stress
Stoten, vallen
Etc.

Kortom, het kaakgewricht | TMJ met alle structuren er omheen is een zeer belangrijk gewricht en speelt een belangrijke rol in ontspanning in het werk.

Afb. TMJ - m. Pterygoideus - m. Masseter - the horse anatomy workbook - Maggie Raynor

Dit artikel is slechts een zeer beperkt stuk met het doel basis inzichten te bieden en pretendeert bij lange na niet de complexiteit en alle factoren van invloed op het functioneren van het TMJ, noch het paard en de biomechanica te bevatten.